G
ELİŞİM DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ
(5-6 Yaş)
Çocuğun büyümesinin-gelişmesinin en hızlı olduğu ve çevresinden en çok etkilendiği dönem erken çocukluk dönemidir (0-6 yaş). Çocuklukların bu dönemde elde ettikleri beceriler, görüşler ve yargılar ilerleyen yıllardaki gelişimlerine katkıda bulunur. Şüphesiz, çocuklarımızın gelişim özelliklerini bilmek, onlardan bekleyebileceğimiz ve bekleyemeyeceğimiz davranışları belirleyebilmemiz için bizlere yol gösterici olacaktır.
Bu bilgilendirme broşüründe verilen 5-6 yaş dönemine ilişkin gelişim özelliklerinin, belirtilen yaş diliminde mutlaka gerçekleşmesi gerekli değildir. Bazı çocuklar bu gelişim özelliklerini daha önce, bazıları ise daha sonra kazanabilir. Çocuğunuzu biricik ve tek yapan farklılıklarını kabul edin ve onu koşulsuz sevin.
Çocuğun Fiziksel Gelişimi
5- 6 yaş çocuklarının öz bakım becerileri oldukça gelişmiştir. Çatal, kaşık ve bıçağı becerikli bir şekilde kullanırlar. Yardımsız bir şekilde giyinip, soyunabilirler. Tuvalet temizliklerini yapıp, dişlerini fırçalayabilirler. Biraz yardımla kendi kendilerine banyo yapabilir, saçlarını tarayabilirler. Ayakkabılarını doğru giyerek bağcıklarını bağlayabilirler.
Fiziksel becerilere hâkim olmaya çalışan 5-6 yaş çocukları bedenlerini nasıl kullanabileceklerini öğrenmekle meşguldürler. Bu süreç, kalem ile harfleri yazmak gibi ince kas becerilerinden, havadaki bir topu zıplayarak yakalamaya dek birçok faaliyeti içerir.
5-6 yaş çocukları koordineli hareket ederler; tek ve çift ayakla sıçrarlar, atlarlar, koşarlar, bisiklete binerler, tırmanırlar, kayarlar ve sallanırlar. Kalemle rahatça şekil, harf ve rakam çizebilirler. Kâğıt katlayıp, kesip yapıştırabilir, sınırları taşırmadan rahatça boyama yapabilirler.
Çocuğunuzun fiziksel gelişimini teşvik etmek amacıyla;
Bu yaş grubundaki çocuklar, çocuk döneminin birçok görevini başarı ile tamamlamış durumda olsalar da pratik eksikliğinden kaynaklanan hatalar yapabilirler. Bu nedenle bu yaş grubunda ailelere düşen en önemli görev çocuklarını öğrendikleri yeni becerileri denemeleri için teşvik etmeleridir.
Çocuğunuzun fiziksel gelişimini teşvik etmek amacıyla oyun için zaman ve mekân yaratmaya özen göstermelisiniz. Hedefe yönelik atışlar, koşma, zıplama, yuvarlanma gibi faaliyetler bu açıdan idealdir.
Küçük kaslarını geliştirmek için makas, kâğıt, kalem, boya kalemi, oyun hamuru vb. malzemeler vererek serbest çalışmalar yapmasına izin veriniz.
Kendi başına yemek yemesi, ayakkabılarını giymesi, giyinmesi vb. için olanaklar yaratın ve tüm bunları yapmak için gayret sarf ettiğinde çocuğunuzu mutlaka takdir ediniz.
Çocuğun Dil Gelişimi
Dil gelişimi ile ilgili olarak, karmaşık birkaç kelimeyi söylerken zorluk yaşasalar da, 5-6 yaş çocuklarının telaffuzları çok büyük oranda düzgündür. Karmaşık cümleler kullanabilirler. Dil kullanımı konusunda oldukça yetkindirler. Cümle yapıları zengin ve kullandıkları kelimeler çok çeşitlidir. Yaşadıkları şeyleri en ince ayrıntılarına kadar tutarlı ve mantıklı bir şekilde anlatabilirler.
5-6 yaş çocukları kelimelerin anlamlarını sorarlar. Çocuklar kullandıklarından daha fazla kelimeyi anlarlar. Kitapların soldan sağa, yukardan aşağı okunduğunu anlarlar. Hikâyeleri tekrar anlatabilirler. Aynı harfle başlayan ve biten kelimeleri bulabilirler.
5- 6 yaş çocukları doğum gününü, telefon numarasını, anne babasının adını söyleyebilirler. “Ve,fakat, çünkü” kelimelerini kullanabilirler.
Çocuğunuzun dil gelişimini teşvik etmek amacıyla;
Onunla sık sık sohbet edin; yaşadığınız olayları anlatarak, fikrini sorarak, onun yaşadığı olayları dinleyebilirsiniz.
Şarkılar, tekerlemeler, bilmeceler öğretilebilirsiniz. Hem oyun oynamış hem de gelişimine destek olursunuz.
Yeni kelimelerin anlamlarını açıklayıp uygun ortamda kullanılabilirsiniz.
Yaşantınızdaki her durumla ilgili az ama öz bilgiler paylaşıp o anın farkındalığını öğretebilirsiniz (mevsimler, gezdiğiniz yerler, o an yapılan işler) .
İyi bir dinleyici olmak ve çocukların anlattıklarını dikkatlice dinlemek, çocukların paylaşımlarını artıracağından dil gelişimini destekleyecektir. Sohbet etmenin yanında, ona kitap okumayı ihmal etmeyin. Kitap okumak çocuğunuzun sözcük dağarcığını zenginleştirmenin yanında, dilin kurallarını öğrenmesini desağlayacaktır.
Sohbet etmenin yanında, ona kitap okumayı ihmal etmeyin. Kitap okumak çocuğunuzun sözcük dağarcığını zenginleştirmenin yanında, dilin kurallarını öğrenmesini desağlayacaktır.
Zihinsel Gelişimi
5- 6 yaş çocuklarının dikkat süreleri daha uzundur. Daha iyi odaklanırlar. Renkleri, şekilleri, sayıları ve harfleri tanır; isimlendirebilir ve çizebilirler.
Nesneleri renklerine, şekillerine, büyük ya da küçük oluşlarına göre gruplara ayırabilirler. Zıtkavramları rahatça anlayabilirler.
5- 6 yaş çocukları adreslerini ve telefon numaralarını bilirler. Bildikleri eşyaları/nesneleri rahatlıkla sınıflayabilirler. Saat ve zaman kavramını anlamaya başlarlar. Karmaşık neden- sonuç ilişkileri kurabilirler. Bazı durumlar karşısında ne yapması gerektiğini değerlendirebilir.
5- 6 yaş çocuklarının yaptıkları resimlerde karalama tamamen sona ermiştir. İnsan figürlerinde kol ve bacakları farklı yönlere doğru çizer, süsleme ve cinsiyet ayrımında detaylara önem verirler (erkeklere şapka, kızlara bebek resmi çizilir).
Somut düşünce yapısının hâkim olduğu bu dönemde; çocuklar hiç görmedikleri, duymadıkları, hissetmedikleri, tatmadıkları ya da koklamadıkları şeyler hakkında düşünmekte zorlanırlar. Bu nedenle, bu yaş çocuklarının öğrenebilmesi için sözel anlatımın faaliyetlerle desteklenmesi önem taşımaktadır.
Çocuğunuzun zihinsel gelişimini teşvik etmek amacıyla;
Kitap okuma zamanlarına drama da eklenebilir. Kitapta yer alan farklı karakterlerde ses tonu değiştirilebilir.
Hikâyeleri tamamlamasını veya kendisinin bir hikâye düşünmesini istenebilirsiniz.
Yazı/harf kavramını öğrenmeleri için oyuncaklarının ve malzemelerinin üzerine ne olduğunu yazan etiketler
yapıştırılabilirsiniz.
Günlük hayattaki gerçek nesnelerle gruplama, birebir eşleme, sıralama yapmasını sağlanabilirsiniz.
Yaşamsal ritüelleri öğretebilirsiniz.
Somut nesnelerle basit toplama işlemi yaptırılabilirsiniz.
Problem çözme becerisi konusunda çalışabilirsiniz. (sorunu tanımlamak,çözüm yolları ile ilgili beyin fırtınası yapmak; ’ne yapabilirdin?’ bu sorunu nasıl çözeriz’…Vb.)
Tüm okul öncesi akademik faaliyetler konusunda destekleyebilirsiniz. (Kesme, boyama, makas kullanma, ödev yapma bilincinin gelişmesi, kalem kullanma… gibi)
Çevresini keşfetmesine fırsat tanıyabilirsiniz. (Müzelere, alışverişe, komşu ziyaretlerine vb.çocuğunuzu da götürerek çevreyi ve dünyayı tanımasına yardımcı olabilirsiniz.
Çocuğun Sosyal-Duygusal Gelişimi
Bu dönemde çocuklar arkadaşlık kurmayı öğrenmektedirler ve aynı anda birçok "en iyi arkadaşları" olabilmektedir. Bu yaştaki erkekler ve kızlar zaman zaman birlikte oynamaktan hoşlansalar da oyunlarda çoğunlukla cinsiyet ayrımı yaşanabilmektedir. Arkadaşlar arasında tartışmalar sıkça yaşanabilir ancak bunlar kalıcı etki yaratmamaktadır.
5-6 yaş çocukları için arkadaşlarının onayını ve beğenisini kazanmak oldukça önemlidir. Bunedenle arkadaşlarınınbulunduğu ortamlarda başarılı olmaya önem verirler. Yetişkinlerle işbirliği yapmayı severler ve genellikle kurallara uyarlar.
5-6 yaş çocukları grup kurallarına uyarlar. Sosyal olarak doğru ve doğru olmayan davranışlar arasındaki farkı anlarlar. Küçük çocukları ve hayvanları korurlar.
Çocuğunuzun sosyal ve duygusal gelişimini teşvik etmek amacıyla:
Anne babalar duygusal gelişimi sağlamak için çocuklarının her konuda duygularını ifade etmelerine olanak sağlamalıdırlar. Aşırı düşkünlük ve taşkın sevgi gösterileri de sakıncalıdır. Çocuğun sağlıklı bir duygusal gelişime sahip olabilmesi için, aile içi dengeli bir duygusal etkileşim ortamına gereksinim vardır.
Çocuğunuzu asla başka çocuklar ile kıyaslamayınız.
Kendinizi her şeyi bilen otoritenin kaynağı olarak görmeyiniz. Çocuğunuzdan da bir şeyleröğrenebileceğinizi unutmayın.
Her türlü sorusunu doğal karşılayın, sorularını cevaplamadan geçiştirmeyin, sabırla yanıtlamaya çalışınız.
İlgi alanlarını bulun ve mutlaka destekleyiniz.
Başka çocuklar ile yaşadığı çatışmalarını yargılamayın ve eleştirmeyiniz.
Çocuklarınızın duygularını ifade etmelerine, diğerlerinin düşüncelerini dinlemelerine fırsat veriniz.
Yaşanılan sorunu bulma, ifade etme, birlikte çözüm yolu üretme noktasında destekleyerek yol gösterici olunuz.
HER ÇOCUK MUHTEŞEM BİR POTANSİYELDİR. ÖNEMLİ OLAN O İNCİ TANESİNİN DAHA DA PARLAMASINA YARDIMCI OLMAKTIR.
